Samarytanka --- Rany i odmrożenia

Rodzaje ran:

Otarcie naskórka
- powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

Postępowanie:
- Przemyć ranę wodą utlenioną lub betadiną.
- Nałożyć lekką gazę lub założyć plaster(gdy rana jest duża zabandażować)

Rana cięta
- powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia, co zmniejsza ryzyko zakażenia.

Postępowanie:
Rana płytka:
- Przemyć ranę wodą utlenioną lub betadiną.
- Nałożyć lekką gazę lub założyć plaster(gdy rana jest duża zabandażować).

Rana głęboka:
- Przemyć okolice rany jodyną
- Zawinąć ranę bandażem z gazą
- Jeżeli rana mocno krwawi, zawinąć jakiś przedmiot np.: kawałek drewna aby zatamować krwotok(albo założyć opaskę uciskową)

Rana kłuta:
- powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca, jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.

Postępowanie:
- Założenie opatrunku w pozycji leżącej lub półsiedzącej (Wiele osób nie może znieść widoku krwi mdleje, upada, wtedy dochodzi do kolejnych urazów).
- Jeżeli rana jest płytka należy przemyć ranę wodą utlenioną lub betadiną (przemyć okolice rany jodyną).
- Jeżeli rana jest głęboka zostawić ją (jedynie przemyć okolice rany jodyną).

Rana tłuczona:
- powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Rana szarpana:
- powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

Rana kąsana:
- jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

Rana postrzałowa:
- może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.

Postępowanie(ad. wszystkich ran):
- zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia).
- zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę,
- całość bandażujemy bandażem dzianym, nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp.,
- nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi,
- nie przemywamy ran.
- unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny).
- ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego.
- kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno).
- zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego.
- kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku.
- w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem.

Krwawienie z nosa:
- do uszkodzenia dochodzi zwykle drobnych naczyń, najczęściej w skutek przyczyny mechanicznej (kichnięcie, uraz). Niewielkie krwawienie ustaje samo po przyłożeniu na kark zimnego, wilgotnego okładu (obkurczenie się małych naczyń krwionośnych). Krew powinna mieć ujście na zewnątrz przez nozdrza. Bezcelowe jest upychanie waty czy innego środka opatrunkowego do nozdrzy. W żadnym wypadku pacjent nie powinien jej łykać. Zbierająca się krew w żołądku po krótkim czasie może wywołać wymioty. Najlepiej posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej, opuszczając głowę do dołu – czoło jest podparte, oddychanie przez usta.

Krwotoki wewnętrzne:

Miejsca występowania:
- Głowa
- Otrzewna
- Opłucna

Przyczyny:
- Uderzenia
- Połknięcie czegoś ostrego

Objawy:
- Ból
- Utrata przytomności
- Mdłości
- Zaburzenia widzenia, mówienia (Głowa
- Wymioty (Otrzewna)
- Zawroty głowy (Otrzewna)
- Twardy, deskowaty brzuch (Otrzewna)
- Trudności z oddychaniem (Opłucna)

Postępowanie:
- Wezwać pogotowie
- Pozycja półsiedząca z podkurczonymi nogami lub boczna ustalona (gdy osoba jest nieprzytomna)
- Zimne okłady na przypuszczalne miejsce krwawienia (np. woreczek z lodem)
- Komfort psychiczny, termiczny
- Nie podajemy nic do picia

Krwotoki zewnętrzne:

- Opatrunek uciskowy: Na czystą ranę przykładamy wyjałowioną gazę i obwiązujemy bandażem.
- W przypadku ran z ciałem obcym:
- Nie wyjmujemy ciała obcego z rany
- Przykładamy gazę wyjałowioną
- Usztywniamy ciało obce z dwóch stron bandażami
- Obwiązujemy delikatnie bandażem

Poparzenia:

Stopnie poparzeń:

• I stopień – zaczerwienienie, ból, uszkodzenie naskórka
• II stopień – zaczerwienienie, ból, pęcherze
• III stopień – zwęglenie – uszkodzenie tkanek, końcówek nerwów, martwica

Postępowanie:
- Zdejmujemy biżuterie
- Schładzamy pod bieżącą, chłodną wodą, minimum 15 min.,
- Nie ściągamy ubrania osobie poparzonej (chyba że do poparzenia doszło przed chwilą na naszych oczach)
- I stopień – stosujemy Panthenol, pęcherz nie smarujemy niczym, nie przebijamy pęcherzy!!!
- I/II stopień – hydrożel i aquażel
- Jeżeli u dorosłych 15% ciała jest poparzone (u dzieci 10% przyjmujemy, że pole dłoni to 1%) występuje wstrząs – trzeba zapewnić komfort psychiczny, termiczny
- Jeżeli 15% ciała jest poparzone, traktujemy to jako poparzenie II stopnia
- Jeżeli poparzone są dłonie, oczy, twarz, krocze lub stopy jest to ciężkie poparzenie III stopnia – należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem
- Jeżeli cały człowiek płonie (tzw. „żywa pochodnia”) należy przewrócić osobę bez jej uprzedniego zatrzymywania, a następnie stłumić ogień od twarzy do stóp np. kocem.

Poparzenia chemiczne:

Proszek - strzepujemy
- Wapno – strzepujemy potem płuczemy wodą
- Zasady – pod wodę
- Kwas – pod wodę

Uwaga: strumień wody kierujemy tak, żeby spłukiwana ciesz nie spływała dalej po kończynie!

Poparzenia oczu:
- W wypadku wapna – pod bieżącą wodę (strumień wody kierujemy od środka oka na zewnątrz) następnie bandażujemy obydwie gałki oczne, jedziemy do lekarza.

Odmrożenia:

• I stopień – zaczerwienienie, ból, uszkodzenie naskórka
• II stopień – zaczerwienienie, ból, pęcherze
• III stopień – deformacja skóry, bladość, siność, brak bólu

Postępowanie:
- Zdejmujemy zimne / mokre ubranie
- Wkładamy do chłodnej wody, stopniowo zwiększając jej temperaturę
- Przy odmrożeniach I / II stopnia możemy założyć opatrunek osłaniający
- Podajemy wysokokaloryczne napoje (ciepła osłodzona herbata) lub pokarmy (np. czekolada)

Uwagi:
- Nie podajemy alkoholu - ogrzewa tylko na moment
- Nie nacieramy niczym, nie smarujemy śniegiem
- Nie pozwalamy poszkodowanemu palić

Hipotermia:

Następuje gdy temperatura ciała wynosi 35 stopni (temperatura poniżej 20 stopni = śmierć).

Objawy:
- Blada, zimna, sucha skóra
- Spowolnione tętno i oddech
- Zaburzenia świadomości

Postępowanie:
- Okładamy kocami, folią NRC
- Ciepła kąpiel (woda o temperaturze pokojowej, stopniowo ogrzewana)
- Jeżeli osoba przytomna: podajemy ciepłe, słodzone napoje (np. herbata)
- Co 45s – 1min sprawdzamy tętno.

Udar słoneczny:

Zaburzenia termoregulacji przy normalnej temperaturze ciała, a wysokiej temperaturze otocznia

Objawy:
- Ból i zawroty głowy
- Nudności
- Zaburzenia świadomości
- Sucha skóra
- Gorączka
- Zwolnione tętno

Postępowanie:
- Przenosimy poszkodowanego do chłodnego, zacienionego miejsca
- Układamy w pozycji półsiedzącej
- Podajemy płyny(woda mineralna)

Udar cieplny:

Zaburzenie termoregulacji, wyższa temperatura ciała i otoczenia

Objawy:
- Nadmierne pocenie
- Zaburzenia przytomności
- Zaczerwienienie skóry
- Bladość
- Przyśpieszone tętno

Postępowanie:
- Układamy poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej
- Podajemy chłodne płyny do picia
- Konieczna jest pomoc lekarska